Koszty kwalifikowalne w ramach PS WPR na lata 2023-2027

Utworzono: 12-02-2025
Każde działanie finansowane w ramach PS WPR musi spełniać określone wymogi formalne i merytoryczne, a poniesione koszty muszą być uzasadnione i adekwatne do zakresu realizowanego projektu. Przedstawiamy poniżej kluczowe zasady dotyczące kwalifikowalności i racjonalności wydatków, które powinny być uwzględniane przez wnioskodawców, aby uniknąć ryzyka odrzucenia wniosku o przyznanie pomocy lub pomniejszenia przyznanego dofinansowania. 
 
Ogólne zasady kwalifikowalności:
 
W zakresie inwestycji finansowanych w formie dotacji do kosztów kwalifikowalnych zalicza się w szczególności koszty:
- transportu do miejsca realizacji operacji materiałów służących realizacji operacji oraz maszyn i urządzeń objętych operacją, a także koszty montażu,
- rozbiórki i utylizacji materiałów szkodliwych pochodzących z rozbiórki pod warunkiem, że rozbiórka jest niezbędna w celu realizacji operacji,
- przygotowania dokumentacji technicznej operacji, w tym:
a) kosztorysów inwestorskich,
b) projektów budowlanych,
c) wypisów i wyrysów z ewidencji gruntów i budynków,
d) projektu OZE (odnawialne źródła energii) i termomodernizacji,
e) audytu energetycznego;
- sprawowania nadzoru inwestorskiego lub autorskiego oraz koszty związane z kierowaniem robotami budowlanymi.
 
W przypadku gdy pomoc dotyczy zakupu nowych pojazdów, nowym pojazdem, zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym, jest pojazd fabrycznie nowy, który nie był zarejestrowany.
Do kosztów kwalifikowalnych zaliczmy także zakup materiałów i usług budowlanych, sprzętu, wyposażenia, oprogramowania oraz szkoleń.
 
Koszty niekwalifikowalne:
 
- koszty poniesione przed dniem, w którym został złożony wniosek o przyznanie pomocy, a w przypadku kosztów ogólnych – przed dniem 1 stycznia 2023 r.,
- koszty ogólne związane z operacją w części przekraczającej 10% pozostałych kosztów kwalifikowalnych, a w przypadku I.10.8 – przekraczające 15% pozostałych kosztów kwalifikowalnych,
- koszty remontu budynków lub budowli, jeśli nie jest on połączony z ich modernizacją,
- koszty zakupu nieruchomości,
- koszty zakładania sadów i plantacji wieloletnich oraz wymiany w nich nasadzeń,
- koszty leasingu zwrotnego oraz dodatkowe koszty związane z umową leasingu, takie jak marża finansującego i ubezpieczenie,
- podatek od wartości dodanej (VAT):
a) w przypadku wnioskodawcy będącego rolnikiem w rozumieniu art. 3 pkt 1 rozporządzenia 2021/2115 uznaje się, że VAT jest kosztem niekwalifikowalnym,
b) w przypadku wnioskodawcy, który nie jest rolnikiem VAT jest kosztem niekwalifikowalnym, z wyjątkiem przypadków gdy nie podlega on odzyskaniu na podstawie krajowych przepisów o podatku VAT,
 
Oznacza to, że jeśli beneficjent nie ma prawa do odliczenia lub zwrotu VAT z urzędu skarbowego, podatek ten może zostać uznany za koszt kwalifikowalny. Jednak jeśli prawo do zwrotu lub odliczenia istnieje, nawet jeśli beneficjent go nie wykorzystał, wydatek nie może być uznany za kwalifikowalny.
 
- koszty zakupu używanych maszyn, urządzeń, wyposażenia, w tym również ich instalacji, z wyłączeniem eksponatów  w ramach operacji dotyczących dziedzictwa kulturowego,
- koszty zakupu zwierząt, nasion i ich siewu oraz roślin jednorocznych i ich sadzenia,
- koszty zakupu samochodów osobowych,
- koszty rozbudowy infrastruktury sieci 5G i sieci światłowodowej,
- koszty inwestycji w nawodnienia w gospodarstwie rolnym oraz związane z tym koszty budowy ujęć wody,
- koszty zakupu kotłów do spalania słomy,
- koszty inwestycji mających na celu dostosowanie do norm lub wymogów unijnych, z wyjątkiem inwestycji wspieranych na zasadach określonych w art. 73 ust. 5 rozporządzenia 2021/2115,
- koszty sporządzenia wniosku o przyznanie pomocy i wniosku o płatność,
- wkłady niepieniężne polegające na wniesieniu nieruchomości, urządzeń, materiałów (surowców), wartości niematerialnych i prawnych, ekspertyz lub nieodpłatnej pracy własnej, w tym wykonywanej przez wolontariuszy na podstawie ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie lub nieodpłatnej pracy społecznej członków stowarzyszenia wykonywanej na podstawie ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach – ze składników majątku beneficjenta lub majątku innych podmiotów,
- koszty amortyzacji.
 
Racjonalność ponoszonych wydatków:
 
Pomoc przyznaje się na operację uzasadnioną pod względem racjonalności jej kosztów kwalifikowalnych/inwestycji zaplanowanych do zrealizowania. Operacja musi być możliwa do wykonania, uzasadniona oraz dostosowana z punktu widzenia celu, zakresu i zakładanych jej rezultatów. 
Ocenę racjonalności należy przeprowadzić adekwatnie do rodzaju/specyfiki interwencji, a jej zakres powinien obejmować wszystkie bądź wybrane z poniższych aspektów:
- uzasadnienie ekonomiczne kosztów/inwestycji, czyli ocenę, w jaki sposób zakres rzeczowy wskazany we wniosku o przyznanie pomocy lub wniosku o płatność przyczyni się do osiągnięcia celu operacji lub wzrostu efektywności ekonomicznej przedsiębiorstwa/gospodarstwa rolnego wnioskodawcy (wzrost przychodów, usprawnienie procesów produkcji, ograniczenie kosztów),
- racjonalność technologiczną – sprawdzenie, czy wspierane inwestycje w szczególności:
a) nie mają charakteru inwestycji odtworzeniowej,
b) są uzasadnione ze względu na komplementarność technologiczną,
c) są uzasadnione ze względu na profil produkcji,
d) są uzasadnione ze względu na skalę produkcji, wykazują możliwość zbytu produkcji w przypadku wzrostu mocy produkcyjnych,
- racjonalność kosztową – sprawdzenie czy planowane koszty/szacunkowe koszty planowanych inwestycji objęte zakresem rzeczowym operacji są rynkowe lub czy zostały oszacowane na podstawie cen rynkowych.
 
Ocena racjonalności przeprowadzana jest na etapie oceny merytorycznej wniosku o przyznanie pomocy lub wniosku o płatność w zależności od interwencji, a także każdorazowo w przypadku zmian mających wpływ na zakres rzeczowo-finansowy operacji.
 
Weryfikacja racjonalności kosztów/inwestycji jest dokonywana poprzez porównanie cen zawartych we wniosku o przyznanie pomocy, wniosku o zmianę umowy o przyznanie pomocy lub wniosku o płatność z cenami określonymi m.in.:
- w stosowanych powszechnie aktualnych publikacjach w przedmiotowym zakresie;
- w aktualnych cennikach branżowych, katalogach;
- w cennikach, ofertach zamieszczonych na stronie internetowej potencjalnego wykonawcy;
- w drodze telefonicznego rozpoznania ceny kosztu zadania u producentów urządzeń/wykonawców danego typu zadań;
- w innych wnioskach o przyznanie pomocy lub wnioskach o płatność złożonych w podobnym czasie i o porównywalnym zakresie rzeczowym.
 
W przypadku gdy inwestycja jest unikatowa lub skomplikowana czy też jej ocena jest utrudniona ze względu na wysokie zawansowanie technologiczne przedmiotu operacji lub specyfikę operacji, dokonuje się oceny w ramach eksperckiej oceny racjonalności kosztów, tj. grupy ekspertów z różnych branż (np. budowlanej, dotyczącej zakupu wyposażenia, sprzętu rolniczego), w składzie umożliwiającym ocenę wniosków o przyznanie pomocy lub wniosków o płatność.
 
Szczegółowe zasady kwalifikowalności i racjonalności kosztów w ramach PS WPR na lata 2023-2027 znajdują się w Wytycznych podstawowych w zakresie pomocy finansowej w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 opublikowanych na stronie Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, na którą możesz przejść klikając na link www.gov.pl.